@scientias.nl@rss-parrot.net
I'm an automated parrot! I relay a website's RSS feed to the Fediverse. Every time a new post appears in the feed, I toot about it. Follow me to get all new posts in your Mastodon timeline! Brought to you by the RSS Parrot.
---
Het laatste nieuws en achtergronden over wetenschap en technologie, o.a. over het heelal, nieuwe innovaties, onze planeet en de mens.
Site URL: scientias.nl
Feed URL: scientias.nl/feed
Posts: 50
Followers: 2
Wanneer twee mensen samenwerken aan een taak, gebeurt er iets opmerkelijks in hun hoofden
Published: November 25, 2025 19:07
Wanneer twee mensen samen aan een opdracht werken, lijken hun gedachten synchroon te gaan. Niet fysiek natuurlijk, maar in de manier waarop ze informatie verwerken. Australische onderzoekers hebben nu in kaart gebracht hoe dit proces verloopt. 48…
Stadsjungle blijkt snelkookpan voor evolutie: planten passen zich razendsnel aan
Published: November 25, 2025 16:00
Overal waar gebouwen staan, kunnen geen planten groeien. Logisch dus dat verstedelijking de natuur onder druk zet, maar soms gebeurt er ook iets moois en ontstaat er bijvoorbeeld een compleet nieuw ecosysteempje. Want sommige planten floreren juist tussen…
Impulsiviteit zit in je genen en het is helaas gelinkt aan allerlei gezondheidsrisico’s
Published: November 25, 2025 14:00
Je kent vast de fameuze marshmallowtest wel. Waarom grijpt het ene kind direct naar de marshmallow voor z’n neus, terwijl het andere prima een tijdje kan wachten op twee marshmallows? Je zou denken dat het puur een kwestie is van karakter, maar een nieuwe…
Ademende knuffelrobot laat zien hoe besmettelijk angst is
https://scientias.nl/ademende-knuffelrobot-laat-zien-hoe-besmettelijk-angst-is/
Published: November 25, 2025 12:00
Angst kan overslaan van robots op mensen, simpelweg door aanraking, blijkt uit nieuw onderzoek. Het maakt duidelijk hoe makkelijk emoties zich kunnen verspreiden. Als mensen bang zijn grijpen ze vaak naar de hand van een naaste, knuffelen ze met hun…
Je brein heeft vijf leeftijdsfases en die beginnen op verrassende momenten
https://scientias.nl/je-brein-heeft-vijf-leeftijdsfases-en-die-beginnen-op-verrassende-momenten/
Published: November 25, 2025 10:03
Je hersenen op je negende zijn fundamenteel anders dan op je dertigste. En wanneer je zeventig bent, zijn ze weer totaal anders. Onderzoekers hebben nu precies in kaart gebracht wanneer je brein overschakelt naar zo’n nieuwe fase en het blijkt dat er…
Mini-hersenen onthullen dat zelfs het allereerste klompje hersencellen al weet wat het doet
Published: November 25, 2025 07:30
Wetenschappers tonen aan dat hersencellen al héél vroeg met elkaar kunnen communiceren. Nieuw onderzoek van de University of California laat zien dat de allereerste elektrische signalen in het brein al een duidelijke structuur hebben. Volgens het team is…
Dit is wat er gebeurt met je lichaam als je geraakt wordt door een klein zwart gat
https://scientias.nl/dit-is-wat-er-gebeurt-met-je-lichaam-als-je-geraakt-wordt-door-een-zwart-gat/
Published: November 24, 2025 18:02
Je wandelt nietsvermoedend over straat wanneer een minuscuul zwart gat, zo klein als een atoom maar zo zwaar als een asteroïde, door je lichaam jaagt. Onmogelijk? Volgens nieuw onderzoek niet per se. Maar er is goed nieuws: zo’n botsing is wellicht veel…
Voor de noordelijke kust van Australië zwom 115 miljoen jaar geleden een reusachtige haai
Published: November 24, 2025 16:00
115 miljoen jaar geleden zwom er voor de kust van Australië een haai die niet zou misstaan in de film Jaws. In de omgeving van de stad Darwin, in het uiterste noorden van Australië, zijn vijf enorme haaienwervels gevonden. De wervels lijken sterk op die…
Waarom de waaiende wind bewijst dat de aarde een bol is | Short
https://scientias.nl/waarom-de-waaiende-wind-bewijst-dat-de-aarde-een-bol-is-short/
Published: November 24, 2025 14:44
Waar komt de wind vandaan? Onder andere door temperatuursverschillen in de lucht, maar ook de bolvorm van de aarde heeft ermee te maken. Omdat de aarde rond is, staat de zon ongeveer bij de evenaar recht boven je hoofd. Daar komt per vierkante meter dus…
Tijd voor het krachthonk: meer spieren en minder buikvet goed tegen hersenveroudering
Published: November 24, 2025 14:00
We weten inmiddels wel dat buikvet iets is waar je het liefst zo weinig mogelijk van hebt. Maar dat het ook invloed heeft op de veroudering van je brein is minder bekend. Nu blijkt dat vooral mensen met veel spieren en weinig visceraal vet een aanzienlijk…
Subaru-telescoop – 25 jaar aan de frontlinie van de kosmische verkenning
https://scientias.nl/subaru-telescoop-25-jaar-aan-de-frontlinie-van-de-kosmische-verkenning/
Published: November 24, 2025 12:00
Al ruim 25 jaar tuurt de Subaru-telescoop vanaf de Maunakea-vulkaan diep het heelal in. Deze Japanse reus legde exoplaneten vast, ontdekte de verste sterrenstelsels en leverde adembenemende beelden af. Een terugblik op een kwart eeuw astronomisch…
Steeds minder zuurstof in rivieren: grote gevolgen voor vissen
https://scientias.nl/steeds-minder-zuurstof-in-rivieren-grote-gevolgen-voor-vissen/
Published: November 24, 2025 10:00
Wetenschappers waarschuwen al lange tijd voor een daling van het zuurstofgehalte in het water als gevolg van stijgende temperaturen. Tot nu toe kwamen schattingen over hoe dit proces zich in rivieren ontwikkelt alleen uit lokale studies. Nu is er voor het…
Zo houd je hackers het beste buiten de deur
https://scientias.nl/zo-houd-je-hackers-het-beste-buiten-de-deur/
Published: November 24, 2025 07:30
Vandaag, op maandag 24 november, is het de nationale verander-je-wachtwoord-dag. Waarom is dat nodig? En hoe maak je het hackers zo moeilijk mogelijk om binnen te komen? Tegenwoordig gebruiken we het internet voor zo’n beetje alles: we sturen belangrijke…
Is de romanschrijver een uitstervend ras? Een groot deel van de creatievelingen vreest AI
Published: November 23, 2025 16:51
Vraag ChatGPT om een spannend verhaal te schrijven en er komt best een aardige tekst uit. Het zijn bepaald geen meesterwerken, maar toch denken veel schrijvers dat AI binnen afzienbare tijd hun plek inneemt. Een nieuwe studie van de University of Cambridge…
Hubble ontmaskert de spookachtige schoonheid van ‘het verloren sterrenstelsel’
https://scientias.nl/hubble-ontmaskert-de-spookachtige-schoonheid-van-het-verloren-sterrenstelsel/
Published: November 23, 2025 13:30
Duik in ‘het verloren sterrenstelsel’ NGC 4535, waar de scherpe blik van Hubble duizenden jonge sterclusters en gloeiende nevels onthult die het razende tempo van stervorming in dit spiraalstelsel blootleggen. Op ongeveer 50 miljoen lichtjaar van de aarde,…
Een soort hersenpacemaker werkt tegen zware, onbehandelbare depressie
https://scientias.nl/een-soort-hersenpacemaker-werkt-tegen-zware-onbehandelbare-depressie/
Published: November 23, 2025 10:55
Bij sommige mensen met een zware depressie werkt medicijn noch therapie. Voor hen is er nu misschien een oplossing: deep brain stimulation, een soort pacemaker voor de hersenen. Een minuscule elektrode diep in het brein laat bij de helft van de deelnemers…
Dit zijn de gekste plekken in Nederland waar je huis misschien overstroomt
https://scientias.nl/dit-zijn-de-gekste-plekken-in-nederland-waar-je-huis-misschien-overstroomt/
Published: November 23, 2025 07:47
Uit nieuw onderzoek van Philibert Weenink (Maastricht University) blijkt dat woningen in risicogebieden gemiddeld 1 procent minder waard zijn, met uitschieters tot wel 9 procent op de gevaarlijkste plekken. En dat effect groeit: naarmate Nederlanders zich…
Deze gekweekte ‘mini-ogen’ kunnen helpen bij het oplossen van genetische blindheid
Published: November 23, 2025 07:30
Australische onderzoekers hebben een belangrijke stap gezet in de strijd tegen erfelijke blindheid. Door stamcellen van patiënten op te kweken tot minuscule stukjes netvlies konden ze voor het eerst bewijzen hoe een specifieke genmutatie tot blindheid…
De maan komt misschien wel van veel dichterbij dan we altijd dachten
https://scientias.nl/de-maan-komt-misschien-wel-van-veel-dichterbij-dan-we-altijd-dachten/
Published: November 22, 2025 16:03
Theia, de protoplaneet die 4,5 miljard jaar geleden tegen de aarde botste en zo de maan vormde, is wellicht veel dichter bij huis ontstaan dan gedacht. Zo’n 4,5 miljard jaar geleden was ons zonnestelsel een levensgevaarlijke bouwplaats. Overal vlogen…
Hoeveel plastic er nodig is om een bruinvis of zeeschildpad te doden? Veel minder dan je denkt
Published: November 22, 2025 14:00
We kennen de vreselijke beelden van schildpadden met visnetten om hun nek of vissen met een buik vol plastic zakken. Maar wat we nog niet wisten, is hoe weinig plastic er eigenlijk maar nodig is voor de dieren sterven. Daarvoor is gekeken naar de…
Nieuw hersencircuit blijkt verantwoordelijk voor dwangmatig gedrag bij muizen
https://scientias.nl/nieuw-hersencircuit-blijkt-verantwoordelijk-voor-dwangmatig-gedrag-bij-muizen/
Published: November 22, 2025 12:00
Zweedse onderzoekers hebben een hersencircuit ontdekt dat muizen dwangmatig gedrag laat vertonen. Bij dwangstoornissen, zoals een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS), voelen mensen een sterke drang om handelingen steeds opnieuw uit te voeren, zelfs als…
Waarom je toch beter wél die wortelkanaalbehandeling kunt ondergaan
https://scientias.nl/waarom-je-toch-beter-wel-die-wortelkanaalbehandeling-kunt-ondergaan/
Published: November 22, 2025 11:00
Een bezoek aan de tandarts zal bij weinig mensen de highlight reel van het jaar halen en zeker niet als er een wortelkanaalbehandeling op het programma staat. Maar de ingreep heeft onvermoede krachten. Volgens nieuw Brits onderzoek levert het een stuk meer…
Mag je kind op zijn vingers tellen? Dit is het verrassende antwoord
https://scientias.nl/mag-je-kind-op-zijn-vingers-tellen-dit-is-het-verrassende-antwoord/
Published: November 22, 2025 07:30
Veel ouders en leerkrachten denken dat kinderen die op hun vingers tellen achterlopen op hun klasgenoten. Maar niets is minder waar, blijkt uit nieuw onderzoek. Onderzoekers van de Universiteit van Lausanne volgden 192 kinderen drie jaar lang vanaf hun…
Bijzonder mechanisme in de hersenen zorgt ervoor dat je handelingen kan timen
https://scientias.nl/bijzonder-mechanisme-in-de-hersenen-zorgt-ervoor-dat-je-handelingen-kan-timen/
Published: November 21, 2025 18:00
Onderzoekers hebben ontdekt hoe de hersenen bewegingen timen. Het antwoord: met een soort van geïntegreerde ‘zandloper’. Of we nu praten, typen of een tennisbal slaan: bewegingen moeten precies op tijd worden uitgevoerd. Helaas hebben we geen speciaal…
Deze oersterke plant kan nu mogelijk tot wel 15 jaar in de ruimte overleven
https://scientias.nl/deze-oersterke-plant-kan-nu-mogelijk-tot-wel-15-jaar-in-de-ruimte-overleven/
Published: November 21, 2025 16:00
De mossoort physcomitrium Patens kan misschien wel tot 15 maanden overleven in de ruimte, stellen Japanse onderzoekers in een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift iScience. Mossen gedijen in de meest extreme omgevingen op aarde, van de toppen van de…
Uitstoot niet stoppen maar aanpassen, toch? Nee, dat is niet handig | COP30
https://scientias.nl/uitstoot-niet-stoppen-maar-aanpassen-toch-nee-dat-is-niet-handig-cop30/
Published: November 21, 2025 14:59
In deze 24ste en vooralsnog laatste Klimaatmythe-video legt Diederik uit hoe het zit met onze toekomst. Kunnen we ons niet gewoon wat aanpassen in plaats van de uitstoot te verminderen? Vandaag: de mythe dat we niet hoeven te minderen met uitstoot, omdat…
Zelfs een beetje roken leidt al tot fors hoger risico op overlijden
https://scientias.nl/zelfs-een-beetje-roken-leidt-al-tot-fors-hoger-risico-op-overlijden/
Published: November 21, 2025 14:04
Rokers die zichzelf geruststellen met ‘ik rook maar een paar sigaretten per dag’, moeten zich nog maar eens achter de oren krabben. Een grote Amerikaanse studie maakt duidelijk dat zelfs twee tot vijf sigaretten per dag al genoeg zijn om het risico op…
Stokoude biologische sporen onthullen vroegste leven op aarde meer dan 3 miljard jaar geleden
Published: November 21, 2025 12:00
Hoe de Aarde er precies uitzag toen hij nog jong en woest was? Dat is lastig te zeggen. Veel biologische sporen uit die tijd zijn allang weggevaagd door hete magmawolken, schurende continenten en de immense druk van het gesteente zelf. Toch is het…
Jongvolwassenen gaan uiteindelijk meer snacken als ze veel ultrabewerkt voedsel eten
Published: November 21, 2025 10:00
Een nieuw onderzoek laat zien dat vooral jongvolwassenen tussen de 18 en 21 jaar meer gaan eten na twee weken veel ultrabewerkt voedsel te hebben gehad. Uit een nieuw onderzoek blijkt dat jongvolwassenen tussen de 18 en 21 jaar sneller zijn geneigd om te…
Vooral afgelegen Afrikaanse steden zien veel meer politiek geweld tegen burgers
Published: November 21, 2025 07:30
Niet de grootte van een stad is bepalend voor het niveau van politiek geweld. Veel belangrijker is hoe afgelegen en slecht verbonden een stad is. Grote steden staan vaak bekend als plekken waar veel geweld plaatsvindt. Maar nieuw onderzoek, gepubliceerd in…
Evolutie deel 1: Darwin en hoe kwam hij tot zijn idee? | Scientias Podcast 45
https://scientias.nl/evolutie-deel-1-darwin-en-hoe-kwam-hij-tot-zijn-idee-scientias-podcast-45/
Published: November 21, 2025 06:24
Diederik duikt diep in de geschiedenis van de evolutie en we beginnen bij Charles Darwin, of eigenlijk zijn opa. En veel meer. Luister hier naar de 45ste Scientias Podcast. Shownotes: Pagina 36 van Notebook B van Charles Darwin:…
Zoenen doen we al veel langer dan gedacht: het gebeurde meer dan 20 miljoen jaar geleden al
https://scientias.nl/zoenen-is-al-heel-oud-het-gebeurde-meer-dan-20-miljoen-jaar-geleden-al/
Published: November 20, 2025 18:00
Eigenlijk is het heel gek dat we zoenen. Evolutionair gezien hebben we er namelijk weinig aan. Toch heeft de kus op de mond 21 miljoen jaar aan evolutie doorstaan, blijkt uit een nieuwe studie. Het blijft deels een evolutionair raadsel waarom we zoenen. Er…
Kan een kleuter net zo schilderen als Jackson Pollock? Nee, maar wel beter dan een volwassene
Published: November 20, 2025 16:00
Mensen die in een museum langs een Jackson Pollock lopen, zuchten weleens: dat kan mijn kleuter ook. Maar is dat ook zo? Onderzoekers namen de proef op de som en ontdekten: nee, een kleuter kan dat niet, maar hij is wel beter dan een volwassene. Wat maakt…
Er komt steeds meer ijs bij! Of toch niet? | COP30
https://scientias.nl/er-komt-steeds-meer-ijs-bij-of-toch-niet-cop30/
Published: November 20, 2025 15:28
Het gaat best goed met het ijs. Elke dag behandelt Diederik een klimaatmythe en vandaag de mythe dat het eigenlijk allemaal best wel prima gaat met het ijs op aarde. Dat klinkt fijn maar ontkent niet dat wereldwijd de gemiddelde temperatuur omhoog schiet…
Gebruik social media explodeert onder jongeren: geen tijd meer voor vrienden, sporten of muziek
Published: November 20, 2025 14:00
Jij bent misschien erg met je gescrol op Instagram waardoor je totaal mist wat er in die spannende serie gebeurt, maar bij kinderen en jongeren is het nog schrijnender. Hun smartphonegebruik gaat door het dak, waardoor ze minder sporten of lezen. Het…
Amazonegebied toch niet puur natuur: invloed van de mens nog steeds zichtbaar
https://scientias.nl/amazonegebied-toch-niet-puur-natuur-invloed-van-de-mens-nog-steeds-zichtbaar/
Published: November 20, 2025 12:00
De invloed van de mens blijft bepalend voor de biodiversiteit en koolstofopslag in het grootste regenwoud ter wereld. Een onderzoeksteam aan de Universiteit van Amsterdam laat zien dat het Amazonewoud nog steeds grote ecologische sporen draagt van zowel…
3500 jaar oude ‘urban hub’ ontdekt: Stad van de Zeven Ravijnen rijst op uit Kazachse steppe
Published: November 20, 2025 09:56
Bij de Euraziatische steppe denk je waarschijnlijk aan eindeloze grasvlaktes, nomadenvolkeren en kuddes paarden. Maar 3500 jaar geleden rees er iets totaal anders op uit het uitgestrekte landschap: de skyline van een stedelijk centrum, compleet met…
Hoe een ultradunne pleister een digitale aanraking levensecht laat voelen
https://scientias.nl/hoe-een-ultradunne-pleister-een-digitale-aanraking-levensecht-laat-voelen/
Published: November 20, 2025 07:30
Een team uit Amerika heeft VoxeLite ontwikkeld: een ultradunne pleister die je smartphonescherm een textuur kan geven. Stel je voor dat je video’s op het scherm van je telefoon niet alleen ziet en hoort, maar ook voelt. Ingenieurs van Northwestern…
Dit is de grootste simulatie ooit van onze Melkweg
https://scientias.nl/dit-is-de-grootste-simulatie-ooit-van-onze-melkweg/
Published: November 19, 2025 19:02
Wetenschappers hebben voor het eerst een computersimulatie gemaakt van de Melkweg waarmee ze individuele sterren kunnen volgen. Niet alleen is ze groter dan ooit, ook is ze honderd keer sneller. Onze Melkweg bevat meer dan honderd miljard sterren, ingebed…
Nederlandse onderzoekers ontdekken hoe bepaalde kankercellen uitzaaien
https://scientias.nl/nederlandse-onderzoekers-ontdekken-hoe-bepaalde-kankercellen-uitzaaien/
Published: November 19, 2025 16:00
Kankercellen zijn gevaarlijk, niet alleen omdat ze een tumor vormen, maar ook omdat ze kunnen ontsnappen en elders in het lichaam nieuwe tumoren veroorzaken. Dat proces heet uitzaaiing of metastase en is nog altijd de belangrijkste reden waarom zoveel…
Geo-engineering to the rescue! Of toch niet? | COP30
https://scientias.nl/geo-engineering-to-the-rescue-of-toch-niet-cop30/
Published: November 19, 2025 14:30
Sommige mensen zeggen: we lossen klimaatverandering gewoon op met nieuwe technologie. Zuinigere auto’s, efficiëntere fabrieken, slimme datacenters: de techniek redt ons wel. Maar er zit een denkfout in dat idee (tekst gaat verder onder video).…
Diepe hersenstimulatie veilig bij ernstige tinnitus, eerste studie geeft hoop
https://scientias.nl/diepe-hersenstimulatie-tinnitus-veilig-onderzoek-maastricht/
Published: November 19, 2025 14:25
Diepe hersenstimulatie kan een haalbare en veilige behandeloptie zijn voor mensen met ernstige tinnitus. Dat blijkt uit een eerste studie van het Maastricht UMC+, waarin vier patiënten een hersenoperatie ondergingen. Drie patiënten merkten na een jaar…
Meer calorieën en minder voedingsstoffen: de invloed van CO2 op ons voedsel
https://scientias.nl/meer-calorieen-en-minder-voedingsstoffen-de-invloed-van-co2-op-ons-voedsel/
Published: November 19, 2025 14:00
Voedselgewassen worden calorierijker, minder voedzaam en mogelijk ook giftiger door de toename van CO2 in de atmosfeer. Zonder ingrijpen kan dit leiden tot ondervoeding, zelfs bij bevolkingsgroepen die nu voldoende te eten hebben. Wie vandaag de dag een…
Wetenschappers ontwikkelen een digitale assistent die helpt om de kathedraal van Lausanne overeind te houden
Published: November 19, 2025 12:00
Onderzoekers hebben een digitale assistent ontwikkelt die meehelpt met het onderhouden van een steenoude kathedraal. De kathedraal in Lausanne is het grootste gotische bouwwerk van Zwitserland. De bouw begon rond 1170 en duurde tot 1235. Het gebouw ziet er…
Op Wereldtoiletdag: de veelbewogen geschiedenis van de wc (hij kwam en ging en het duurde láng voor we er allemaal eentje hadden)
Published: November 19, 2025 10:00
Het is vandaag Wereldtoiletdag. Misschien moet je nu lachen, maar zo gek is het niet om eens stil te staan bij een van de beste uitvindingen in de menselijke geschiedenis. In de middeleeuwen was het immers maar een smerige en stinkende bende. Dan kon je…
Onderzoekers hebben voor het eerst menselijk beenmerg nagebouwd in het lab
https://scientias.nl/onderzoekers-hebben-voor-het-eerst-menselijk-beenmerg-nagebouwd-in-het-lab/
Published: November 19, 2025 07:30
Een team uit Basel is erin geslaagd om in het laboratorium een stukje echt menselijk beenmerg na te bouwen. Het veelbelovende model lijkt sterk op het echte beenmerg in ons lichaam en kan wekenlang de aanmaak van nieuwe bloedcellen in stand houden. Volgens…
Verrassend: zelfs je oogleden dansen mee op muziek
https://scientias.nl/verrassend-zelfs-je-oogleden-dansen-mee-op-muziek/
Published: November 18, 2025 19:02
Je kent het vast wel: een leuk nummer begint te spelen, en voor je het weet tikt je voet mee op de beat of wiebelt je hoofd een beetje. Het is een van die automatische reacties op muziek die we allemaal hebben. Maar nu blijkt dat dit verder gaat dan je…
AI kan enquêtes net zo goed invullen als echte mensen en dat heeft grote gevolgen
Published: November 18, 2025 16:00
Nieuw onderzoek van Dartmouth College toont aan dat kunstmatige intelligentie (AI) op grote schaal opiniepeilingen kan beïnvloeden: het doorstaat elke kwaliteitscontrole, imiteert echte ‘levende’ mensen en manipuleert resultaten zonder een spoor achter te…
We lossen klimaatproblemen wel even op met nieuwe technologie | COP30
https://scientias.nl/we-lossen-klimaatproblemen-wel-even-op-met-nieuwe-technologie-cop30/
Published: November 18, 2025 14:44
Sommige mensen zeggen: we lossen klimaatverandering gewoon op met nieuwe technologie. Zuinigere auto’s, efficiëntere fabrieken, slimme datacenters: de techniek redt ons wel. Maar er zit een denkfout in dat idee en die heet de Jevons-paradox, genoemd naar…
Steun van goede vrienden blijkt onmisbaar voor interculturele stellen in de VS en Canada
Published: November 18, 2025 14:00
Uit een nieuw onderzoek blijkt dat Amerikaanse en Canadese stellen het veel beter doen als ze goede vrienden hebben. Een nieuw onderzoek laat zien dat Amerikaanse en Canadese stellen niet alleen te maken met de ‘gewone’ uitdagingen van een relatie. Ze…